مقاله تعریف حقوق مالکیت معنوی فکری

دانلود مقاله تعریف حقوق مالکیت معنوی فکری

مقدّمه
‏«حق چاپ برای ناشر حفوظ است»؛ «کپی گرفتن از ‏این جزوه جایز نیست»؛ «کلیه حقوق محفوظ ‏است»؛ «رایت کردن این ‏CD‏ جایز نیست و موجب ‏ضمان شرعی است.» کسانی که با کتاب­ها جزوات ‏و نشریات و محصولات فرهنگی در ارتباطند این ‏جملات را بر روی آنها مشاهده نموده­اند و شاید ‏اولین سؤالی که به ذهنشان خطور کرده این ‏باشد که این جملات موجد حقی رای ناشر یا مؤلف ‏می­شود. به هر حال، هر کس دست­کم یک کتاب ‏نوشته یا یک محصول فرهنگی تولید کرده باشد ‏باتوجه به سرمایه­ای که در این راه خرج کرده، ‏اعم از سرمایه­های مادی، معنوی، فکری و ‏اعتباری، خود را نسبت به سود حاصل از آن و ‏تولید مجدّد آن محق می­داند. اکنون یک بحث این ‏است که این حق عرفی مبانیی شرعی یا قانونی ‏دارد یا نه؟ ‏

با توجه به اینکه هنوز مبانی فقهی این بحث ‏به خوبی تبیین نشده است این مقاله به مبانی ‏شرعی و فقهی آن نمی­پردازد و صرفاً به بررسی ‏تطبیقی حقوق مالکیت فکری (معنوی) در حقوق ‏ایران و سازمان جهانی تجارت می­پردازد. ایران ‏به زودی به طور کامل، به این سازمان خواهد ‏پیوست و الحاق کامل ایران به این سازمان ‏لازمه­اش به وجود آمدن بسترهای لازم در حقوق ‏ایران است. با بررسی تطبیقی بین این دو ‏‏(حقوق ایران و سازمان جهانی تجارت) می­توان ‏به نقایص و ابهامات قوانین موجود پی برد. ‏

آنچه می­خوانید حاصل یک تحقیق گسترده می­باشد ‏که به دلیل طولانی بودن و برای رعایت اختصار، ‏بخش­هایی از آن حذف شده است. ‏

‏ ‏

تعریف حقوق مالکیت معنوی ‏
عبارت (‏Intellectual Prorerty Rights‏) به زبان انگلیسی ‏که معادل «حقوق مالکیت فکری» در فارسی ‏می­باشد، در کتب حقوقی ما بیشتر به «حقوق ‏مالکیت معنوی» ترجمه شده است. (۱) ‏

حقوق مالکیت فکری در معنای وسیع کلمه عبارت ‏است از حقوق ناشی از آفرینش­ها و خلاقیت­های ‏فکری در زمینه­های علمی، صنعتی، ادبی، هنری. ‏‏(۲) ‏

این قسم حقوق عمدتاً به موضوعاتی می­پردازد که ‏زاییده فکر و اندیشه انسان و مرتبط با ‏آفرینش­های ذهنی اوست. به بیان دیگر، موضوع ‏این مالکیت ذاتاً غیر قابل لمس است. البته ‏برخی صاحب­نظران معتقدند که به جای اصطلاح ‏مالکیت معنوی باید «مالکیت فکری» را به کار ‏برد. (۳) ‏

از آن­رو که واژه معنوی در مقابل «مادی» است، ‏به کار بردن این لفظ مناسب نیست و چون این ‏مالکیت بیشتر با فکر و اندیشه انسان ارتباط ‏دارد، پس اصطلاح مالکیت فکری مناسب­تر است. ‏‏(۴)‏

هرچند که این نظریه به ظاهر صحیح به نظر ‏می­رسد و حتی از نظر زبان فارسی مأنوس­تر ‏است، اما در برخی موارد، مثل علایم و اسامی ‏تجاری و حق انتساب اثر به پدیدآورنده اثر، ‏این اصطلاح صدق نمی­کند؛ برای مثال، استفاده ‏از نام تجاری برای جلوگیری از خدعه و نیرنگ، ‏خلاقیت فکری نیست؛ از این­رو، حقوق مالکیت ‏معنوی بیشتر می­تواند مورد پذیرش قرار گیرد. ‏این نظام حقوقی، جدای از هرگونه شروط قرار ‏دادی، حقوقی برای پدیدآورنده اثر شناخته و ‏مقرّر داشته است که همواره افراد جامعه مکلّف ‏به رعایت آن هستند. به عبارت دیگر، وجود این ‏نظام باعث می­شد که یک حق قانونی، مستقل از ‏قرارداد و اراده افراد تحقّق یابد. (۵) ‏